Μαθαίνοντας για την Αθλητική Ψυχολογία με τον κύριο Ζαρώτη.

Σε συνέχεια των συνεντεύξεων με ειδικούς του χώρου του ποδοσφαίρου η σελίδα «Τακτική Ανάλυση Κορυφαίων Ποδοσφαιρικών Αγώνων» καλωσορίζει με μεγάλη χαρά τον κύριο Γιάννη Ζαρώτη αθλητικό ψυχολόγο.

Κύριε Ζαρώτη καλησπέρα σας και σας ευχαριστούμε πολύ για αυτήν την κουβέντα. Πείτε μας δύο λόγια για το επάγγελμα σας, το ρόλο του και τον σκοπό που επιτελεί.

Η Αθλητική Ψυχολογία έχει ως κύριο στόχο την καλλιέργεια της πνευματικής και ψυχολογικής διάστασης των αθλητών, την ενδυνάμωση της γνωστικής και πνευματικής τους ετοιμότητας, ώστε να αξιοποιηθούν στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό οι ικανότητές τους.

Βοηθά τους αθλητές στην κατανόηση του τρόπου της πνευματικής τους λειτουργίας, ώστε να αναζητήσουν την ιδανική τους απόδοση ανάλογη των δυνατοτήτων τους. Ενισχύει τους αθλητές και βοηθά στην αντιμετώπιση καταστάσεων στην καθημερινή τους ζωή, το σχολείο, τη σχέση με τους συνομηλίκους τους και τις οικογένειές τους. Εστιάζει στην αναζήτηση της μεθόδου μέσω της οποίας θα αναδειχθεί και θα αξιοποιηθεί το δυναμικό του κάθε αθλητή. Μελετά τη δυναμική των ομάδων και την αλληλεπίδραση των μελών μεταξύ τους.

Ο ρόλος του Αθλητικού Ψυχολόγου

Οι αθλητές είναι οι «επιστήμονες», οι οποίοι προσπαθούν να ελέγξουν τις υποθέσεις. Για το σκοπό αυτό δοκιμάζουν νέες μεθόδους προπόνησης, προ-αγωνιστικές ρουτίνες, προγράμματα διατροφής και διαφόρων ειδών γούρια. Αναπροσαρμόζουν τις υποθέσεις τους και τις ελέγχουν ξανά και ξανά, προσπαθώντας για το καλύτερο. Δυστυχώς, πολλά από τα «πειράματα» που οι αθλητές διενεργούν στον εαυτό τους έχουν συνοδευτεί από επαναλαμβανόμενες αποτυχίες και απογοητεύσεις. Και αυτό συμβαίνει εξαιτίας των μακροχρόνιων προτύπων δυσπροσαρμοστικής συμπεριφοράς και των άκαμπτων τρόπων σκέψης, τα οποία μπλοκάρουν την προσπάθεια αλλαγής. Αυτός είναι και ο ρόλος του Αθλητικού Ψυχολόγου, να βοηθήσει τους αθλητές να πραγματοποιήσουν τις αλλαγές στη συμπεριφορά τους, με σκοπό να επιτύχουν την καλύτερη δυνατή προσαρμογή τους στο αγωνιστικό περιβάλλον. Αποτέλεσμα της καλύτερης προσαρμογής αποτελεί η βελτίωση της αγωνιστικής απόδοσης και η κατ΄ επέκταση βίωση της ευχάριστης εμπειρίας του αθλητισμού.

 Σε αυτό το άθλημα αποτελεί μέρος των περισσότερων ποδοσφαιρικών συζητήσεων η έκφραση «δεν είχε ψυχολογία» είτε γίνεται αναφορά για παίκτη είτε για ομάδα. Πως θα μπορούσε κανείς να προσεγγίσει αυτήν την έννοια, την «ψυχολογία στο ποδόσφαιρο»;

Κατ' αρχάς είναι μάλλον αδόκιμος ο όρος καθώς όταν αναφερόμαστε στην «Ψυχολογία», συμπεριλαμβάνεται όλη η διάσταση της επιστήμης. Χρησιμοποιούμε τον όρο καταχρηστικά καθώς δυσκολευόμαστε να ορίσουμε τι ακριβώς «μας φταίει». Ψυχολογία είναι η επιστήμη, σε θέματα απόδοσης αναλύεται σε θέματα συναισθηματικά, πνευματικά και συμπεριφοράς. Ψυχολογική κατάσταση είναι η διάθεση, το κίνητρο να αγωνιστεί ο αθλητής, το ενδιαφέρον που δείχνει, η συναισθηματική και πνευματική του ενέργεια και ενεργοποίηση, το άγχος, η αυτοπεποίθηση, η συγκέντρωση και η δυνατότητα εστίασης στα κατάλληλα στοιχεία, η ικανότητα να διαχειρίζεται καταστάσεις και δυσκολίες, η συναισθηματική διαχείριση του εαυτού του. Πνευματικά στοιχεία όπως η λήψη αποφάσεων, η ταχύτητα σκέψης, η πνευματική αντίδραση, η δυνατότητα σύνθεσης και ανάλυσης πληροφοριών, συμπεριλαμβάνονται επίσης στον ψυχο-πνευματικό «παράγοντα».

Πολλές φορές ο ψυχολογικός παράγοντας, ως ο περισσότερο δυσδιάκριτος, αποτελεί τον «εύκολο» τρόπο να αιτιολογήσουμε το αποτέλεσμα. Αποδίδοντας την αιτία στην ψυχολογική κατάσταση, επιτυγχάνουμε την επίλυση μιας «γνωστικής ασυμφωνίας»: και αναγνωρίζουμε την κακή μας απόδοση και βρίσκουμε την αιτία.

Ποια επιχειρήματα θα χρησιμοποιούσατε για να πείσετε κάποιον που εμφανίζεται διστακτικός ως προς την σημαντικότητα της παρουσίας ενός ανθρώπου της ειδικότητας σας σε μία ομάδα;

Αναδεικνύοντας τη σημασία του ψυχο-πνευματικού παράγοντα, ο εκάστοτε ειδικός είναι μάλλον απαραίτητος στο σύγχρονο ποδόσφαιρο.

Μία έρευνα που πραγματοποιήθηκε το 2015 από την FIFPro International Players κατέδειξε πως πάνω από 1 στους 4 επαγγελματίες ποδοσφαιριστές αντιμετωπίζουν κατάθλιψη ή προβλήματα με το άγχος. Γιατί πιστεύετε πως συμβαίνει αυτό;

Από την πλευρά του περιβάλλοντος υπάρχει αρκετή πίεση και ψυχολογική φόρτιση προς τους αθλητές για συνεχείς επιτυχίες, ενώ από την πλευρά των αθλητών σε αρκετές περιπτώσεις φαίνεται να υπάρχει αδυναμία στη διαχείριση καταστάσεων. Ο συνδυασμός των δύο στοιχείων «δημιουργεί τις συνθήκες» για την ανάπτυξη ανάλογων δυσάρεστων φαινομένων. Σε αρκετές περιπτώσεις, η πίεση που βιώνουν οι αθλητές είναι δυσανάλογα μεγαλύτερη από την ικανοποίηση που εισπράττουν. Η «αρνητική εξίσωση» οδηγεί σε ανεπιθύμητες συναισθηματικές διαταραχές.

Τον τελευταίο καιρό έχει ξεκινήσει κάτι σαν κίνημα προτροπής στους επαγγελματίες αθλητές να εξωτερικεύσουν τα ψυχολογικά θέματα που αντιμετωπίζουν με χαρακτηριστικά παραδείγματα τον Vardy και τον Di Maria. Γιατί εν έτη 2018 ακόμα αυτό θεωρείτε ζήτημα «ταμπού»; Πιστεύετε ότι οι παίκτες των μεγάλων ομάδων βρίσκουν τα επιθυμητά επίπεδα κατανόησης από τους παράγοντες και τους προπονητές τους για αυτά τα θέματα, ή όταν το εκφράζουν αντιμετωπίζεται ως αδυναμία;

Σε πολλές περιπτώσεις η συζήτηση ψυχοσυναισθηματικών θεμάτων θεωρείται αδυναμία και αυτό το στοιχείο καθιστά «ταμπού» την αναφορά σε ψυχολογικά ζητήματα. Αν χρειάζεται να δούμε την πραγματικότητα, αδυναμία φαίνεται να είναι η μη ενασχόληση με το πραγματικό «πρόβλημα»....... Προς την κατεύθυνση αυτή πολλοί είναι οι παράγοντες που υποτιμούν την ενασχόληση με τον ψυχολογικό παράγοντα, «αποτρέποντας» και τους αθλητές από το να αντιμετωπίσουν τα πραγματικά τους ζητήματα.

Τι θα συμβουλεύατε έναν ποδοσφαιριστή ερασιτέχνη ή επαγγελματία που θα έβλεπε αυτήν την κουβέντα; Πως θα έπρεπε να το διαχειριστεί αν καταλάβαινε πως αντιμετωπίζει κάποιο θέμα;

Όσο το θέμα που βιώνει κάποιος είναι ελεγχόμενο από τον ίδιο και θεωρεί τον εαυτό του λειτουργικό, μπορεί να το «δουλέψει» και μόνος του. Από τη στιγμή που νιώθει μη λειτουργικός και με δυσκολίες στην αντιμετώπιση καταστάσεων τότε θα ήταν ωφέλιμο για τον ίδιο να επισκεφτεί κάποιον ειδικό. Ο ψυχο-πνευματικός παράγοντας είναι «το μέλλον» της ανάπτυξης του αθλητή για τα επόμενα χρόνια, με τον προπονητή της Άρσεναλ, κο Βενγκέρ να υποστηρίζει ότι είναι ίσως το μοναδικό στοιχείο το οποίο δεν έχουμε αξιοποιήσει αρκετά από το δυναμικό του αθλητή.

Κλείνοντας θα θέλαμε να σας ευχαριστήσουμε πάρα πολύ για τον χρόνο σας και να σας ευχηθούμε κάθε επαγγελματική και προσωπική επιτυχία. Αν θέλετε να δώσετε και ένα μήνυμα για όλα εκείνα τα παιδιά που ενδιαφέρονται να ασχοληθούν επαγγελματικά με τον αθλητισμό.

Σε πρώτη φάση ας εκπαιδευτούμε στην άσκηση και τον αθλητισμό γενικότερα για ό,τι μπορεί να μας προσφέρει και στη συνέχεια, η επιθυμία και η διάθεση του καθενός θα καθορίσει αν ασχοληθεί επαγγελματικά με τον περιβάλλον. Ευχαριστώ!